คนสร้างสุข

เดิมทีนั้นตำบลนาชะอังเป็นหมู่บ้านหนึ่งของตำบลนาทุ่ง อยู่ในเขตหมู่ที่ ๖ ซึ่งเป็นเขตปกครองของตำบลนาทุ่ง โดยมีนายพรหมลาศ พรหมน้อย เป็นผู้ใหญ่บ้าน โดยได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ ๖ ต.นาทุ่ง อ.เมือง จ.ชุมพร เมื่อวันที่ ๑ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๙๗ ก่อนต่อมาได้รับการแต่งตั้งเป็นกำนันคนแรกของตำบลนาชะอัง เมื่อวันที่ ๙ มกราคม พ.ศ.๒๕๑๖ ซึ่งในขณะนั้นตำบลนาชะอัง มีเพียง ๕ หมู่บ้าน คือ หมู่ที่ ๑ บ้านขุนแสน หมู่ที่ ๒ บ้านนาชะอัง หมู่ที่ ๓ บ้านหูรอ หมู่ที่ ๔ บ้านดอนนาว หมู่ที่ ๕ บ้านหนองจระเข้ (หรือบ้านสามเสียม) ตำบลนาชะอัง จัดตั้งเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลนาชะอัง เมื่อวันที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๔๐ และยกฐานะเป็นเทศบาลตำบลนาชะอัง เมื่อวันที่ ๒๗ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๕๒ โดยแบ่งการปกครองออกเป็น ๙ หมู่บ้าน ดังนี้ หมู่ที่ ๑ บ้านขุนแสน หมู่ที่ ๒ บ้านนาชะอัง หมู่ที่ ๓ บ้านหูรอ หมู่ที่ ๔ บ้านดอนนาว หมู่ที่ ๕ บ้านสามเสียม หมู่ที่ ๖ บ้านทรายทอง หมู่ที่ ๗ บ้านเนินคีรี หมู่ที่ ๘ บ้านหนองจระเข้ หมู่ที่ ๙ บ้านทับตะเคียน
เทศบาลตำบลนาชะอัง ตั้งอยู่ในท้องที่อำเภอเมืองชุมพร จังหวัดชุมพร ห่างจากที่ว่าการอำเภอเมืองชุมพรมาทางทิศเหนือประมาณ 13 กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 41.32 ตารางกิโลเมตร และมีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่อื่นๆได้แก่ ทิศเหนือติดต่อกับตำบลสะพลี อำเภอปะทิว ทิศใต้ติดต่อกับเขตเทศบาลเมืองชุมพร ตำบลนาทุ่ง อำเภอเมืองชุมพร ทิศตะวันออกติดต่อกับอ่าวไทย ทิศตะวันตกติดต่อกับตำบลบางลึก อำเภอเมืองชุมพร ลักษณะภูมิประเทศ สภาพพื้นที่ของตำบลนาชะอังประกอบด้วยภูเขา ที่ราบค่อนข้างสูงแบบลูกคลื่นลาด และที่ราบชายฝั่งทะเล โดยทอดตัวจากทิศเหนือสู่ทิศใต้ และทิศตะวันออกของตำบล ดังรายละเอียดต่อไปนี้ ที่ราบสูงจากระดับน้ำทะเล 50-200 เมตร มีพื้นที่ร้อยละ 30 ของพื้นที่ทั้งตำบลซึ่งจะอยู่ทางตอนเหนือ และตะวันตกเฉียงใต้ของตำบล ได้แก่ พื้นที่ในหมู่ที่ 5, 6 และ 8 ที่ราบสูงจากระดับน้ำทะเล 20-49 เมตร มีพื้นที่ประมาณร้อยละ 40 ของพื้นที่ทั้งตำบล จะอยู่ในพื้นที่ตอนกลางของตำบล ได้แก่ หมู่ที่ 2,3,7,9 และหมู่ที่ 5 บางส่วน ที่ราบต่ำ สูงจากระดับน้ำทะเลระหว่าง 3-19 เมตร มีประมาณร้อยละ 30 ของพื้นที่ทั้งตำบล และจะอยู่ทางทิศตะวันออกและทิศใต้ของตำบล ได้แก่พื้นที่ หมู่ที่1, 4 และ3, 9 บางส่วน การใช้ประโยชน์ที่ดินโดยทั่วไปมีการปลูกยางพาราในพื้นที่ราบค่อนข้างสูง เพาะปลูกมะพร้าว เพาะปลูกปาล์ม ในพื้นที่ราบสูงแบบลูกคลื่นลอนลาด และมีการทำนากุ้งในพื้นที่ราบลุ่มตามลำดับ ลักษณะภูมิอากาศ โดยทั่วไปจัดอยู่ในภูมิอากาศที่ค่อนข้างร้อนชื้น จะมี 2 ฤดู คือฤดูร้อน และฤดูฝนอากาศจะร้อนจัดมาก ประมาณ 2 เดือน คือเดือนมีนาคม - เดือนเมษายนของทุกปี ปริมาณฝนโดยเฉลี่ยปานกลาง ถึงตกมาก มีน้ำมากในฤดูฝน ส่วนฤดูแล้ง น้ำในห้วย หนองคลองต่าง ๆ มีปริมาณน้อยไม่เพียงพอในการทำการเกษตรฤดูแล้ง ตำบลนาชะอังมีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ทั้งสภาพดิน ฟ้า อากาศ ที่เอื้ออำนวยต่อการทำการเกษตร ทั้งนี้จากข้อมูลการสำรวจของสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง วิทยาเขตชุมพรเขตอุดมศักดิ์ (สจล.ชุมพร) เมื่อปี พ.ศ.2563 พบว่าตำบลนาชะอังมีพื้นที่เหมาะแก่การปลูกข้าว 14.47 ไร่ (ปัจจุบันไม่ได้ปลูก) ในจำนวนประชากร 6,953 คน มีผู้ปลูกข้าวประมาณ 90 คน โดยเป็นผู้ปลูกเดิม 40 ราย และมีผู้ปลูกรายใหม่จำนวน 50 ราย โดย สจล.ชุมพร ให้การสนับสนุนพันธุ์ข้าว ตำบลนาชะอังบริโภคข้าวจากการคำนวณ 737,018 กิโลกรัมข้าวสาร (49,735 ถังข้าวสาร) คิดเป็นมูลค่าประมาณ 27,023,993 ล้านบาทต่อปี ต้องซื้อข้าวบริโภค (ราคาข้าวสารเฉลี่ยถังละ 550 บาท) แสดงให้เห็นว่าพื้นที่ของตำบลนาชะอังขาดการพึ่งตนเองด้านอาหาร (ข้าว) และขาดการรวมกลุ่มเนื่องจากไม่มีกลไกในการขับเคลื่อนเพื่อยกระดับการผลิต จึงไม่มีการเชื่อมโยงการผลิตกับการตลาด จึงเป็นปัญหาของการจัดการผลผลิต บางช่วงข้าวมีราคาตกต่ำ แต่บางช่วงข้าวมีราคาสูงขึ้นซึ่งเป็นไปตามกลไกตลาด แต่เกษตรกรผู้มีรายได้น้อยอาจไม่มีเงินมากพอที่จะเข้าถึงอาหาร (ข้าว) ที่มีคุณภาพได้ ในช่วงที่เกิดการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 (โควิด 19) ประชาชนเกิดการตื่นตัวในการป้องกันตนเองให้รอดพ้นจากการติดเชื้อ โดยการปฏิบัติตามมาตรการต่างๆ ที่หน่วยงานราชการกำหนด ทั้งการเรียนรู้หาวิธีป้องกันตนเองจากสื่อต่าง ๆรวมไปถึงการปลูกพืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณทางยารักษาโรค เช่น ฟ้าทลายโจร หัวไพล ขมิ้นอ้อย ขมิ้นชัน ว่านประเภทต่าง ๆ โดยมีการปลูกอยู่ก่อนแล้วที่วัดสุนทรธรรมาราม (วัดถ้ำนาชะอัง) เปรียบเสมือนคลังยาของพื้นที่ ซึ่งมีพระสงฆ์ในวัดเป็นผู้ริเริ่มปลูก และด้วยจำนวนสมุนไพรที่มีมากและหลากชนิด ประกอบกับประชาชนมีความจำเป็นและต้องการใช้สมุนไพรนำมาทำยาในช่วงโควิดระบาด ซึ่งเป็นสมุนไพรที่ประชาชนเชื่อว่าที่มีฤทธิ์ยับยั้งหรือลดความรุนแรงของเชื้อโควิด 19 ไม่ว่าจะเป็น กระชาย มะนาว ฟ้าทลายโจร ฯลฯ จึงมีแนวคิดที่จะเพิ่มปริมาณในการปลูกและแปรรูป ซึ่งที่วัดสุนทรธรรมารามได้ผลิตเวชภัณฑ์ใช้ในวงจำกัด เช่น น้ำมันสมุนไพรชนิดต่างๆ น้ำมันมะพร้าว ยาทาแก้แมลงสัตว์กัดต่อย เป็นต้น ฉะนั้นหากได้รับการส่งเสริมการปลูกสมุนไพรชนิดต่าง ๆ เหล่านี้ จะเกิดการบริหารจัดการอย่างเป็นระบบ จะเป็นการหนุนเสริมให้คนในพื้นที่มียาสามัญประจำบ้านที่ผลิตเอง หาได้ง่าย และอาจสร้างรายได้ให้คนในพื้นที่ต่อไปในอนาคตได้ด้วย นอกจากนั้นตำบลนาชะอัง ยังมีผลิตภัณฑ์แปรรูปจากอาหารทะเล เช่น ปลากหมึก กุ้งแห้ง ปลาสายไหม ปลาจิ๊งจั๊ง ปลาอินทรีย์เค็ม ปลากุเลา ปลาอกแร้หวาน ปลาแดดเดียว กะปิ เคย เป็นต้น ที่ผลิตในรูปแบบครัวเรือน และบางส่วนจำหน่ายในตลาดนัดวิสาหกิจชุมชนในพื้นที่ แต่ยังขาดการส่งเสริมให้เกิดการผลิตอย่างเป็นระบบและไม่มีตลาดรองรับที่ชัดเจน หลังจากโครงการมหาวิทยาลัยสู่ตำบล (U2T) ที่ สจล.ชุมพร ดำเนินมามาถึงช่วงท้ายโครงการและใกล้ปิดตัวลง จึงเกิดการรวมตัวของสมาชิก U2T ร่วมกับผู้สนใจดำเนินการต่อจึงสร้างกลุ่มเพื่อยกระดับการผลิต การตลาด คลังอาหารและยา ของตำบลนาชะอังขึ้น โดยมีสมาชิก 6 คน จะเป็นคณะที่ประสานและเชื่อมโยงกับภาคีเครือข่ายต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น เทศบาลตำบลนาชะอัง สจล.ชุมพร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ชุมพร สมาคมประชาสังคมชุมพร เกษตรจังหวัดชุมพร ฯลฯ โดยจัดตั้งเป็นกลุ่มคลังอาหารและยาตำบลนาชะอัง ซึ่งได้เล็งเห็นทรัพยากรที่เป็นแหล่งอาหารแหล่งผลิตยาสมุนไพรในพื้นที่ว่าหากได้มีกลไกต่างๆ เข้ามาขับเคลื่อนหรือสนับสนุนให้เกิดการผลิตที่เป็นระบบอย่างเป็นรูปธรรมแล้ว จะทำให้เกิดการยกระดับการผลิต การตลาด คลังอาหารและยาของตำบลนาชะอังได้ด้วย ด้วยสถานการณ์ปัจจุบัน จำนวนประชากรผู้ปลูกข้าวมีจำนวน 40 ราย และมีผู้สนใจเพิ่มอีก 50 ราย ในตำบลนาชะอังส่วนใหญ่มุ่งเน้นไปที่การเกษตร ดังนั้น สมาคมประชาสังคมชุมพร เทศบาลตำบลนาชะอัง โครงการ U2T จากสจล.ชุมพร ในฐานะที่ปรึกษา และคณะทำงานขับเคลื่อนโครงการได้ประชุมหารือและตกลงที่จะดำเนินการ โครงการยกระดับการผลิตและการตลาดคลังอาหารและยาตำบลนาชะอัง โดยมีแนวทางที่สำคัญ คือ 1. ยกระดับการผลิตและการตลาดคลังอาหารและยาตำบลนาชะอัง 2. การจัดการสินค้าและการตลาดของพื้นที่ 3. การเพิ่มพื้นที่การปลูกผักปลอดสารและเพิ่มรายได้ เพื่อให้เกิดการบรรลุเป้าหมายหนึ่งปี ช่วยลดรายจ่ายภายในครัวเรือนเพิ่มรายได้จากการผลิตและสินค้าแปรรูปในตำบล ให้มีเพิ่มมากขึ้น จากการวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา ผลกระทบ ทุน และศักยภาพของชุมชน ในพื้นที่ตำบลนาชะอัง ดังนี้ 1) ด้านสุขภาพ เกิดการเจ็บป่วยจากการใช้สารเคมีที่ตกค้างในร่างกาย ขาดสารอาหาร และมีปริมาณผักที่ไม่เพียงพอ สินค้าที่ขายตามตลาดชุมชนเป็นสินค้าที่ปลอดสารเคมี ร้อยละ 100 ของเกษตรกรปลูกข้าวไร่ปลอดสารเคมี 2) ด้านเศรษฐกิจเป็นหนี้สินในครัวเรือน มีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นจากการใช้สารเคมี มีค่าใช้จ่ายในการรักษาตัว อีกทั้งในชุมชนตำบลนาชะอังยังมีป่าต้นน้ำ สถานที่ท่องเที่ยว เช่น เขา ทะเล มีงานประเพณีแข่งเรือขึ้นโขนชิงธง ณ คลองหัววังพนังตัก รายได้จากประมงเฉลี่ยปี 2564 เพิ่มขึ้นจากปี 2563 ร้อยละ 10 สินค้าแปรรูปจากข้าวไร่และอาหารทะเล มีความหลากหลายอย่างน้อย 10 ชนิด 3) ด้านสังคม ไม่มีเครือข่ายสังคม มีการพัฒนาศักยภาพของเกษตรกร มีแหล่งเรียนรู้เป็นต้นแบบในการส่งเสริมกิจกรรมเกี่ยวกับข้าวไร่อย่างต่อเนื่อง กลุ่มวิสาหกิจชุมชนมีการรวมกลุ่มกัน 4) ด้านสิ่งแวดล้อม สารเคมีกระจายสู่ชุมชน ดินเสื่อมสภาพจากการปนเปื้อนสารเคมีเกิดการปนเปื้อนสารพิษในน้ำ ดิน อากาศ พื้นที่ปลูกข้าวไร่เพิ่มขึ้นร้อยละ 10 ข้าวไร่ที่ทำการอนุรักษ์มีการส่งเสริมให้ปลูกอย่างต่อเนื่อง ร้อยละ60 มีแหล่งอาหารเพื่อการบริโภคตลอดทั้งปีสามารถเข้าถึงทรัพยากรที่มีอยู่ แม้สถานการณ์ในภาพรวมจะมีปัญหาซึ่งเป็นจุดอ่อนหลายประการ แต่ก็ยังมีจุดแข็งที่มีกลุ่มรวมตัวกันของกลุ่มคลังอาหารและยาตำบลนาชะอัง และสมาชิกมีความพร้อมที่จะปรับปรุง เรียนรู้และส่งเสริมกิจกรรมต่างๆ สมาชิกมีความตั้งใจที่จะพัฒนาองค์กร และผลิตสินค้าแปรรูป มีพื้นที่เหมาะสมกับการเพาะปลูก มีสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติชุมชน มีปราชญ์ชาวบ้านที่ทำยาสมุนไพร มีภูมิปัญญาท้องถิ่น มีเทคโนโลยีที่ทันสมัย มีการปลูกพืชสมุนไพรในการรักษาเบื้องต้น ทั้งนี้ในตำบลยังมีจุดอ่อนที่ต้องปรับปรุงแก้ไข เช่น ชาวบ้านไม่ให้ความสำคัญ ชุมชนส่วนใหญ่นิยมทำการเกษตรเชิงเดี่ยว ชาวบ้านยังขาดความมั่นใจในการประกอบอาชีพเสริม ขาดการส่งเสริมจากหน่วยงานภาครัฐ ชาวบ้านขาดความรู้เกี่ยวกับการใช้สมุนไพรเบื้องต้น ผลตอบแทนจากผลผลิตไม่คุ้มกับการลงทุน เพื่อสนับสนุนการดำเนินงานเกษตรกรภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส) ในตำบลนาชะอัง ปัญหาที่เกิดขึ้นในตำบลนาชะอังสรุปได้ดังนี้ 1) พฤติกรรม ไม่ตระหนักในการใช้สารเคมี ไม่นิยมทานผัก และยังมีการปลูกผักกันน้อย ชาวบ้านไม่นิยมใช้ปุ๋ยอินทรีย์ ส่วนใหญ่แม่ค้าจะไปรับผักจากที่อื่นมาจำหน่าย 2) กลไก ไม่มีคณะกรรมการในการขับเคลื่อน ไม่มีองค์กร/หน่วยงานขับเคลื่อน ไม่มีผู้ดูแลรับผิดชอบ ขาดแคลนแรงงาน 3) สภาพแวดล้อมทางสังคม ขาดการเชื่อมโยงเครือข่ายในระดับตำบล คนขาดความศรัทธาในการรวมกลุ่ม ขาดความเชื่อมั่น ตลาดชุมชนมีน้อย 4) สภาพแวดล้อมทางกายภาพ ยังมีการใช้สารเคมีในชุมชน สภาพถนนยังมีหลุมมีบ่อ และมีฝุ่นละออง สภาพอากาศผิดฤดูทำให้มี ปัญหาเรื่องการเพาะปลูก เนื่องด้วยในตำบลนาชะอัง มีการส่งเสริมและสนับสนุนให้เกิดกระบวนการเรียนรู้และการจัดการตนองของประชากรในตำบลนาชะอัง ผ่านกลไกความร่วมมือของทุกภาคส่วนโดยได้สร้างกระบวนการวิเคราะห์ปัญหา เพื่อร่วมกันพัฒนาให้สอดคล้องกับทุกปัญหาและความต้องการของประชากรในตำบลอย่างแท้จริง