คนสร้างสุข

อำเภอหนองจิกมีจำนวนประชากรโดยรวมทั้งหมดประมาณ 70,942 คน คิดเป็นครัวเรือน 15,300 ครัวเรือน และมีการแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 12 ตำบล 74 หมู่บ้าน ได้แก่ตำบลเกาะเปาะ 3 หมู่บ้าน ตำบลคอลอตันหยง 8 หมู่บ้าน ตำบลดอนรัก 7 หมู่บ้าน ตำบลดาโต๊ะ 5 หมู่บ้าน ตำบลตุยง 8 หมู่บ้าน ตำบลท่ากำชำ 7 หมู่บ้าน เทศบาลตำบลบ่อทอง 9 หมู่บ้านหมู่บ้าน ตำบลบางเขา7 หมู่บ้าน ตำบลบางตาวา 2 หมู่บ้าน ตำบลปุโละปุโย 7 หมู่บ้าน ตำบลยาบี 6 หมู่บ้าน ตำบลลิปะสะโง 5 หมู่บ้าน   ชุมชนบางตาวาเป็นชุมชนหนึ่งที่อยู่ติดชายทะเลยตั้งอยู่ในตำบลบางตาวา อำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี การประกอบอาชีพของคนในชุมชนนี้สามารถแบ่งเป็นสองกลุ่มใหญ่ คือ คนหนุ่มสาวก็จะเป็นแรงงานในร้านอาหารในประเทศมาเลเซีย และอีกกลุ่มหนึ่งจะประกอบอาชีพประมงพื้นบ้าน สำหรับจุดแข็งหรือต้นทุนเดิมของชุมชนบางตาวาได้แก่ เป็นชุมชนที่ติดทะเลและมีอาชีพทำประมงพื้นบ้านโดยออกหาปลาทุกวันจึงทำให้ปลาตากแห้งของชุมชนอร่อยและสด นอกจากนี้สมาชิกในกลุ่มที่แปรรูปปลาตากแห้งมีประสบการณ์ในการแปรรูปปลาตากแห้งเป็นระยะเวลานาน จึงทำให้มีทักษะสูงและเชี่ยวชาญในการแปรรูปปลาแห้ง หากจะมีการเพิ่มกำลังการผลิตในสูงก็ไม่ทำให้เกิดอุปสรรคต่อกระบวนการแปรรูป และต้นทุนเดิมอีกอย่างหนึ่งก็คือ สมาชิกในกลุ่มเป็นแม่ค้าด้วยจึงมีทักษะในแง่ของการขายสินค้าและการเจรจาทางธุรกิจ ซึ่งจะเป็นจุดหนุนเสริมได้ดีหากจะมีการพัฒนาการจำหน่ายในรูปแบบออนไลน์ในอนาคต สำหรับปัญหาที่ทางชุมชนกำลังประสบคือ

1. พื้นที่หรือแหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของชุมชนยังแคบและยังไม่เป็นที่รูปจักในวงกว้าง โดยทางกลุ่มจะนำปลาที่แปรรูปได้ไปจำหน่ายเฉพาะที่ตลาดสะพานปลา อำเภอเมืองจังหวัดปัตตานีเพียงอย่างเดียวยังไม่มีการทำตลาดในรูปแบบอื่นๆ
   
2. ทางกลุ่มสนใจอยากจะขยายพื้นที่หรือแหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของตนเองในตลาดออนไลน์ เนื่องจากว่ามีความต้องการบริโภคมากกว่า และต้นทุนต่ำกว่า แต่ยังขาดทักษะในแง่ของการสร้างคอนเทนต์ และสื่อที่จะใช้เป็นช่องทางในการจำหนายออนไลน์ จึงอยากได้รับการพัฒนาทักษะทางด้านนี้มาก
3. ผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของกลุ่มถ้าจะจำหน่ายออนไลน์ส่งไปยังพื้นที่ห่างไกลได้ จะต้องหาวิธีการยืดอายุการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมด้วย จึงจะทำให้ผลิตภัณฑ์ยังคงรสชาติอร่อยเหมือนเดิมได้ ซึ่งกระบวนการสเตอรีไลซ์เป็นอีกวิธีหนึ่งที่จะสามารถช่วยแก้ปัญหานี้ได้
   

4. ผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของชุมชนยังไม่มีฉลากสินค้า โลโก้และแบรด์ จึงทำให้การสื่อสารกับกลุ่มลูกค้าเป้ามายไม่ทั่วถึง ซึ่งถ้าสามารถพัฒนาให้ผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของชุมชนมีแบรนด์ โลโก้และฉลากสินค้าได้ ก็จะทำให้การสื่อสารประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์ไปยังกลุ่มเป้าหมายสามารถดำเนินการได้ง่ายและทั่วถึงมากขึ้น ซึ่งคาดว่าจะส่งผลให้ปริมาณลูกค้าที่สนใจจะบริโภคผลิตภัณฑ์ปลาตกแห้งของชุมชนเพิ่มขึ้นตามไปด้วย

   จากสภาพปัญหาข้างต้นหากไม่มีการแก้ไขก็จะทำให้ช่องทางในการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของชุมชนในอนาคตลดลงได้ เนื่องจากการแข่งขันของผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งในพื้นที่ในอนาคตจะสูงขึ้น โอกาสส่วนแบ่งทางการตลาดของผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของกลุ่มก็จะลดลงและหายไปในที่สุด ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อรายได้และคุณภาพชีวิตของสมาชิกกลุ่มแปรรูปปลาตากแห้งในอนาคตได้ ประกอบกับด้วยสถานการณ์โควิดที่เกิดขึ้น ทำให้สภาพเศรษฐกิจของประเทศมาเลเซียได้รับผลกระทบสูง การจ้างงานแรงงานไทยในประเทศมาเลเซียจึงลดลงมาก และเกือบทั้งหมดเดินทางกลับสู่ภูมิลำเนาและไม่มีอาชีพที่สามารถสร้างรายได้ที่แน่นอนมาเป็นระยะเวลาเกือบ 2 ปี มาแล้ว หากสถาการณ์โควิดยังระบาดหนักเฉกเช่นปัจจุบันต่อไป จะยิ่งทำให้แรงงานไทยที่กลับจากประเทศมาเลเซียได้รับผลกระทบมากยิ่งขึ้นอีก และจะส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของลูกหลานในอนาคตต่อไปได้ ดังนั้นการพัฒนากลุ่มแปรรูปปลาตากแห้งของชุมชนบางตาวาให้มีคุณภาพ และมีช่องทางในการจำหน่ายที่หลากหลาย เช่น การจำหน่ายผ่านช่องทางออนไลน์ เป็นต้น ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่จะสามารถสร้างอาชีพให้กับคนว่างงานในชุมชนนี้ได้ เมื่อคนว่างงานมีงานทำ มีรายได้ ฐานะทางครอบครัวก็จะดีขึ้น คุณภาพชีวิตของบุตรหลานหรือสมาชิกในครอบครัวก็ดีตามไปด้วย และหากสามารถเพิ่มกำลังผลิตจนสามารถวางจำหน่ายส่งออกนอกพื้นที่ได้ ก็จะทำให้สมาชิกกลุ่มแปรรูปมีรายได้อย่างต่อเนื่อง และไม่จำเป็นต้องเดินทางไปทำงานเป็นแรงงานในร้านอาหารที่ประเทศมาเลเซียอีกต่อไป สมาชิกในครอบครัวทุกคนก็จะอยู่พร้อมหน้าพร้อมตา พ่อแม่ก็จะมีเวลาในการอบรมดูแลลูกๆ และดูแลผู้สูงวัยที่อยู่ในบ้าน ความเสี่ยงของเยาวชนในชุมชนที่จะเข้าไปเกี่ยวข้องกับสิ่งอบายมุกก็จะลดลง และส่งผลให้เกิดเป็นชุมชนสันติสุขได้ โดยหน่วยงานภาคีร่วมเครือข่ายที่จะร่วมขับเคลื่อนโครงการนี้ให้บรรลุเป้าหมายตามแผนได้ จะสามารถแบ่งประเภทได้ดังนี้

1.หน่วยงานภาคีร่วมเครือข่ายที่จะเข้ามาช่วยในแง่ของการพัฒนาคุณภาพกระบวนการผลิตและการยืดอายุการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ปลาตากแห้งของชุมชน ได้แก่ โรงงานต้นแบบสเตอรีไลซ์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี สำนักงานสาธารณะสุขอำเภอหนองจิก โรงพยาบาบอำเภอหนองจิก พัฒนาชุมชนอำเภอหนองจิก และสาขาวิชาวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ฮาลาล คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยฟาฏอนี 2.หน่วยงานภาคีร่วมเครือข่ายที่จะเข้ามาช่วยในแง่ของการสร้างแบรนด์ ฉลากสินค้า โลโก้สินค้า การสร้างกลยุทธ์ทางการตลาด ได้แก่ พาณิชย์จังหวัดปัตตานี สาขาวิชามัลติมิเดีย คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยฟาฏอนี และสาขาวิชาบริหารธุรกิจ คณะศิลปศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยฟาฏอนี เป็นต้น

ด้วยเหตุนี้ทางกลุ่มสนใจที่จะทำธุรกิจออนไลน์เกี่ยวกับปลาตากแห้งพร้อมทานที่ผ่านการยืดอายุการเก็บรักษาไว้ได้นาน 6 เดือน – 1 ปี ด้วยกระบวนการนึ่งฆ่าเชื้อสเตอรีไลซ์ ที่แปรรูปจากปลาหลังเขียว ปลาอินทรีย์ ปลาขนุน ปลาช่อน ปลาดุก และปลาแดง เป็นต้น จึงได้ไปสำรวจชุมชนแปรรูปปลาตากแห้งที่ชุมชนบางตาวาเพื่อประเมินปริมาณวัตถุดิบว่าเพียงพอต่อการทำตลาดออนไลน์หรือไม่ และประเมินต้นทุนและโอกาสความเป็นไปได้ในการนำปลาตากแห้งของชุมชนเป้าหมายมาทำปลาตากแห้งสเตอรีไลซ์พร้อมทาน ซึ่งจากการลงพื้นที่พบว่าทั้งปริมาณวัตถุดิบและต้นทุนในการผลิตเอื้อต่อการนำไปแปรรูปเป็นปลาตากแห้งสเตอรีไลซ์พร้อมทาน จำหน่ายในรูปออนไลน์ ทางทำให้ทางกลุ่มเห็นโอกาสในการสร้างธุรกิจแบบการทำงานร่วมกับชุมชนเป้าหมาย โดยจะมีสองชุมชนที่เข้าร่วมทำงานด้วย คือ ชุมชนแปรรูปปลาตากแห้งบางตาวา อำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี ซึ่งมีสมาชิกจำนวน 12 คน และวิสาหกิจชุมชนโต๊ะลางาแปรรูปผลิตผลทางการเกษตร ต.ปุโละปุโย อ.หนองจิก จ.ปัตตานี ซึ่งมีสมาชิกจำนวน 14 คน โดยชุมชนที่สองนี้จะทำหน้าที่ในส่วนของการแปรรูปและบรรจุผลิตภัณฑ์ ดังนั้นโครงการนี้ไม่ใช่แค่ทางกลุ่มผู้เสนอโครงการเท่านั้นที่จะได้รับผลประโยชน์ในแง่ของการสร้างอาชีพการเป็นผู้ประกอบการขายออนไลน์รุ่นใหม่ แต่ยังจะสามารถสร้างอาชีพและเพิ่มรายได้ให้กับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนทั้งสองกลุ่มอีกด้วย

ในการดำเนินโครงการโอกาสที่ชุมชนที่สามารถพัฒนากลุ่มการแปรรูปและบรรจุผลิตภัณฑ์ กิจกรรมการบูรณาการความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายรวมถึงพัฒนาศักยภาพของกลุ่ม ในการเข้ากระบวนการทดลองสเตอร์รีไลแปรรูปปลา โดยทดลองผ่านห้องแลบเพื่อหาอุณหภูมิที่ลงตัว โดยอาจจะมีความร่วมมือภาคีจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี ในการทดลองครั้งนี้ เพื่อมาเป็นสินค้าต้นแบบในการพัฒนาในอนาคต